«AQYLDY TENTEKTER» ЖОБА ЖЕТЕКШІСІ: МӨЛДІР БАҚЫТҚЫЗЫ, СЦЕНАРИЙ АВТОРЫ: АЯ ӘЛІМБАЕВА, ҚОЮШЫ РЕЖИССЕР: ДИЛЬШАТ РАХМАТУЛЛИН, РЕДАКТОРЛАР: ОРЫНАЙ ЖҰБАЕВА, НҰРЛЫХАН АИТОВА, САЗГЕР: ҒАЛЫМЖАН СЕКЕЕВ, ӘНШІ: ЕРДЕН ЖАҚСЫБЕКОВ, СӨЗІ: ЖАНАТ ӘСКЕРБЕКҚЫЗЫ, ДЫБЫС РЕЖИССЕРІ: РОМАН БУТАКОВ, СУРЕТШІЛЕР: АЗАМАТ ЖАҢАЛЫҚ, ҚУАНЫШ НАҒЫЗ, 3Д СУРЕТШІЛЕР: ДАНИЯР КҮЛБАШЕВ, ӘЛІМ МҰХАНОВ, АЛИНА БАЛҒЫМБАЕВА, ГЕРДА ТЕСЛЕНКО, 3Д СУПЕРВАЙЗЕР: АЛИХАН БАЙСАРОВ, 3Д АНИМАТОРЛАР: АЙДОС БАЙЖАСАРОВ, АЗАМАТ АЙТУҒАНОВ, ДАЯН БЕКСЕЙІТОВ, ӘЛІМ МҰХАНОВ, ЭЛИНА БАЙСАРОВА, ДАСТАН КІШКЕНТАЕВ, ДАНИЯР КҮЛБАШЕВ, АЛИХАН БАЙСАРОВ, ГЕРДА ТЕСЛЕНКО, АЙДАР ЖҰМАЖАНОВ, ӘКІМГЕР: ГҮЛМИРА АБЛАПОВА, КОМПОЗИТОР: ДАНИЯР КҮЛБАШЕВ, РӨЛДЕРДІ ДЫБЫСТАҒАНДАР: ДИНАРА ӘБІКЕЕВА, ТОЛҚЫН НҰРБЕКОВА, ӘЛИМА ҚАЙЫРБЕКОВА, ГҮЛНАРА ҚҰРМАНБЕКОВА Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігі Тіл саясаты комитеті «Тіл-Қазына» ұлттық ғылыми-практикалық орталығының тапсырысы бойынша әзірленді «Dala Animation» ЖШС . Нұр-Сұлтан, 2020ж

Қазақстанда 2019 жылдан бастап Үкімет қаулысымен 28 маусым – Бұқаралық ақпарат құралдары қызметкерлерінің төл мерекесі күні болып бекітілді. 2011 жылдың қазанында Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев еліміздегі кәсіби және басқа да мерекелер тізімінің жаңа редакциясын мақұлдады. Оған сәйкес, 28 маусым Байланыс және ақпарат құралдары қызметкерлері күні болып бекітілді. Мерекеден тыс елімізде тілшілер арасында жыл сайын дәрежелі байқаулар жарияланып, төртінші билік ел дамуына өзіндік үлесін қосып келеді.

Нұр-Сұлтан қаласында Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Тіл саясаты комитеті Ш. Шаяхметов атындағы «Тіл-Қазына» ұлттық ғылыми-практикалық орталығымен бірлесе өткізген, «Терминологиялық база: тәжірибе және технология» атты республикалық әдістемелік семинарда А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институтының ғылыми қызметкері Нұрлан Шүленбаев қазақ терминологиялық қорын толықтырудың ғылыми негіздері қақында ой бөлісті.

Нұр-Сұлтан қаласында Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Тіл саясаты комитеті Ш. Шаяхметов атындағы «Тіл-Қазына» ұлттық ғылыми-практикалық орталығымен бірлесе өткізген, «Терминологиялық база: тәжірибе және технология» атты республикалық әдістемелік семинарда Digital Library басқару жүйесі негізінде терминологиялық база құрастыру тәжірибесі жөнінде Аударма ісі мамандығының докторанты Айнұр Баекеева ой бөлісті.

2021 жылғы 23 маусымда Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Тіл саясаты комитетінің ұйымдастыруымен онлайн режімде «Терминологиялық база: тәжірибе және технология» атты республикалық әдістемелік семинар өтті.

Баршаға аян, мемлекеттік тіл – қазақ тілін ұлтаралық қатынас құралы ретінде беделін арттыру, азаматтардың қазақ тілін меңгеруге мән беріп, әлеуметтік салаларда мемлекеттік тілдің қолданыс аясын арттыруға ықпал ету, тіл меңгерушілерді ынталандыру, тіл меңгеруді насихаттау мақсатында Қазақстан халқы этнос өкілдері арасында өтіп жатқан «МЕН ҚАЗАҚША СӨЙЛЕМІН» республикалық акциясының екінші кезеңі жақындап келеді.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Тіл саясаты комитетіне қарасты Шайсұлтан Шаяхметов атындағы «Тіл-Қазына» ұлттық ғылыми-практикалық орталығы карантин кезінде қазақ тілін дамытудың өзекті мәселелеріне арналған ғылыми-публицистикалық мақала жазып, мемлекеттік тілдің қолданыс аясын кеңейтуге күш салуға шақырады. Себебі тіл жалпы ұлтқа ортақ қазына. Ал оның түйткілі мен күрмеуі тарқамаған кемшін тұсын түзету ортақ міндет.

Будақ бұлт – 1-2 км биіктікте болатын, үйіліп жатқан жүн, не мақтаға ұқсап келетін сұрғылт түсті бұлттар. Олар тұтаса келе түнеріп, будақ бұлтқа айналып, жазда, нөсер жаңбыр, қыста, жапалақтап қар болып келеді. Қабат бұлт – екі шақырымдай биікте көтерілетін, тұманға ұқсас, сұрғылт қабатты бұлттар. Шарбы бұлт – 6 км-ден жоғары биіктікте түзілетін, майда мұз кристалдардан тұратын, жауын-шашын әкелмейтін ақ түсті бұлттар. Бұлттарға қарап та күн райын болжауға болатындықтан, бұлттардың бабаларымыздан қалған атауларымен таныс болайық:

Тілдегі мәдениет пен сананы, тарихты бағамдарлық ізденістер жасау – зерттеушінің асыл мұраты. Қазақтың ірі тұлғаларының бірі академик Ә.Қайдар «Кез келген тілдің қоғамда өзара байланысты үш түрлі қызметі бар. Оның басты қызметі: коммуникативтік, яғни қоғам мүшелерінің өзара қарым-қатынас жасап, бірін-бірі түсінуі, пікір алысуы үшін қажетті қызметі. Оның екінші қызметі – көркем шығарма тіліне тән, адам баласына тән образы арқылы ерекше әсер ететін, лаззат сыйлайтын эстетикалық қызметі. Тілдің бұл қызметі, әрине, қаламгердің шеберлігіне, сөз саптау мәдениетіне байланысты. Ал тілдің үшінші бір қызметі ғылыми тілмен айтқанда аккумулятивтік қызметі деп аталады.

– ...Одақ тарқап, тәуелсіздікпен бірге ілесе келген нарықтық қатынас қоғамға дендеп ене бастады. Соның салдарынан елдің әл-ауқаты ептеп әлсірегенімен, рухы түсе қойған жоқ. 90-шы жылдардың басын ала шыққан көптеген газеттердің арасынан «Ана тілін» жұртшылық жылы қабылдады... Сіз басылымға Бас ¬редактор болып келгенде апталығымызды қай тұсынан нығайтып, қалай дамытуды ойластыра келдіңіз?

2021 жылдың 23 маусымда Нұр-Сұлтан қаласында Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Тіл саясаты комитеті Ш. Шаяхметов атындағы «Тіл-Қазына» ұлттық ғылыми-практикалық орталығымен бірлесе отырып, «Терминологиялық база: тәжірибе және технология» атты республикалық әдістемелік семинар өткізеді.

Батыс Қазақстан облыстық тілдерді дамыту басқармасы 2021 жылдың 28 сәуір-24 мамыр аралығында өзге ұлт өкілдері жастарының арасында «Өлмейтұғын артына сөз қалдырған» атты көркемсөз оқу шеберлерінің Абай оқулары қашықтық байқауын ұйымдастырды. Байқаудың мақсаты Абай шығармашылығын насихаттау арқылы қазақ мәдениетіне, тілі мен әдебиетіне деген өзге ұлт өкілдерінің ықыласын арттыру, қазақстандық рухани бірлікті қуаттау және талантты жастарды табу еді.

Құрметті оқырман, сіздер үшін жақсы жаңалығымыз бар. Әр жұма сағат 2️⃣1️⃣.0️⃣0️⃣-де осы парақшада ғалым Нұрлыхан Аитовамен тікелей эфирде кездесеміз. Бірінші эфирде қолданыста бар, бірақ мағынасын білмейтін сөздерді сұқбатқа арқау етіп, әр эфирде тіл білімі саласындағы тың ақпараттармен бөлісіп отырамыз. Өзіңіздің ойыңызда жүрген сұрақтарыңыз болса, жолдаңыз. Әрбір эфирде сіздің сұрағыңызға жауап беріледі. ⠀

Көсеге – зат. көне. қыздың шымылдық ішіндегі төсек-орны. Оны бүркеп, көлегейлеп тұрған үлкен перде – «шымылдық», ал шымылдық ішіндегі қыздың орны – «көсеге» делінген (А. Нүсіпоқасұлы.., Ағаш бесік., 2, 10). Қыз бойжетіп ұзатылғанда, көсегесін жасауымен бірге алып кетеді (Бұл да, 10).

Балалар үйінде өсіп, дәстүрлі ән айтатын орыс жігіті жайлы не білеміз. 21 жастағы Алексей Лодочников қазақтың дәстүрлі әндерін нақышына келтіріп орындап, әлеуметтік желі қолданушыларын тәнті етіп жүр. Балалалар үйінде тәрбиеленген ол қазақ тілінде еркін сөйлейді, сондай-ақ, өзін актер ретінде дамытуда. KAZ.NUR.KZ порталына сұхбат берген Алексей мемлекеттік тілді және қазақтың ұлттық аспабын қалай үйренгенін айтып, мұның өзіне қандай басымдықтар беретініне тоқталды.

Тіл мәселесі қашанда өзектілігін жоймайды. Көптеген жастарымыз қазақ тіліне шорқақ болып жатқаны бәріне мәлім. Осы мақсатта «Шайсұлтан Шаяхметов атындағы «Тіл-Қазына» ұлттық ғылыми-практикалық орталығы «Мен қазақша сөйлеймін» атты акцияны қолға алып жатыр. Оның ерекшелігі – еліміздегі өзге этнос өкілдерінің арасында қазақ тілін дәріптеу.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Тіл саясаты комитетінің ұйымдастыруымен қазақ тілінде сөйлеуді насихаттауға бағытталған «Мен қазақша сөйлеймін» республикалық акциясының І кезеңі бойынша оқыту тілі қазақ тілі емес еліміздің орта мектептерінің 5-8 сынып (тек этнос өкілдері) арасында қазақ поэзиясынан үзінділер оқып, насихаттау шарасының бірінші кезеңі өз мәресіне жетті.

Қазақстан халқы Ассамблеясының кеңейтілген отырысында Мемлекеттік хатшы Қырымбек Көшербаев осылай деп мәлімдеді. Осыдан бірнеше жыл бұрын Тұңғыш Президент-Елбасымыз Н.Назарбаев Қазақстан Халқы Ассамблеясының жұмыс бағыттарының бірі ретінде қазақ тілін дамыту туралы тапсырма берген болатын. Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев: «Қазақ тілінің мемлекеттік тіл ретіндегі рөлі күшейіп, ұлтаралық қатынас тіліне айналатын кезеңі келеді деп есептеймін»,– деген болатын. Ассамблея тарапынан қазақ тілінің өркендеуі үшін біршама жұмыстар атқарылып жатыр, бүгінде елімізде өмір сүріп жатқан барша ұлтқа ортақ тіл ретінде қарышты дамып келеді.