Бүгін еліміздің бас қаласында Қ. Қуанышбаев атындағы Мемлекеттік академиялық қазақ музыкалық-драма театрында Ұлт ұстазы – Ахмет Байтұрсынұлының 150 жылдығына арналған «Ахмет Байтұрсынұлы – Алаштың рухани көсемі» атты халықаралық ғылыми-практикалық конференция өтті. Шара ҚР Мемлекеттік хатшысы Е. Қариннің кіріспе сөзімен басталды. Ол Алаш көсемі, қазақтың біртуар перзенті Ахмет Байтұрсынұлының 150 жылдығын ЮНЕСКО деңгейінде атап өтілетіндігін хабарлады.

24 ақпан күні елордамызда ҚР Білім және ғылым министрі А.Аймағамбетов Білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын, Үлгілік оқу жоспарларын, Үлгілік оқу бағдарламаларын жетілдіру бойынша құрылған жұмыс тобы мүшелерімен «Білім мазмұнын жетілдірудің өзекті мәселелері» тақырыбында кездесу өткізді.

Біз «жұмсақ күш» деп аударып жүрген «soft power» деген термин бар. Елдің жұмсақ күші оның мәдениетіне, құндылықтарына және оларды жүзеге асыруға негізделген стратегиялық жос­парына тікелей ­байланысты. Осы тұрғыдан алғанда қазақтың жұмсақ күші – дәстүрлі мәдениеті, әдебиеті, өнері әлем жұртшылығын баурай алды ма? Қазақы жұмсақ күштің қоры қайда шоғырланған? Сұрақ аумағын кішірейтіп, әдеби мұра мен қазақ сөзі әлемнің әр түкпіріндегі адамға қолжетімді болуы үшін оны цифрлаудың деңгейі қандай деген мәселені қаузап көргіміз келді. Бұл салада үлкен жұмыс атқарып, Kitap.kz сынды жоба аясында қазақ әдебиетінің біршамасын цифрлаған ұжымды басқарған Рауан Кенжеханұлынан, шетелдегі цифрландыру тәжірибесін көрген Айжан Көшкеновадан, архивтерді ақтарып, тиянақты түрде зерттеу жасап, тасқа басылған мұраның енді цифрлық форматқа ауысуының ерекшелігін түсінген Елдос Тоқтарбайдан пікір сұраған едік...

Елімізде 1-наурыз – алғыс айту күні болып белгіленгені мәлім. Әрине, себебі түсінікті. Сонау қиын-қыстау соғыс жылдарында Кеңестік ­республикалардан Қазақстанға қаншама ұлт өкілдері жер аударылды. Кең қолтық қазақ халқы өзінің ауыр жағдайына қарамай, депортацияланып азып-тозып келген жандарға жарты нанын бөліп берді, үйінің бір бұрышына паналатты. Сондықтан олардың бүгінгі ұрпағы қазақ халқына алғыс айтуда. Бұл өте орынды. Дегенмен бұл жалпы халықтық мереке. Әркімнің алғыс жаудыруға лайықты көретін адамы болады. Біз газет оқырмандары атынан ұлттың ұлы ұстазы, алғашқы қазақ әліпбиінің атасы Ахмет Байтұрсынұлына тағзым етеміз. Бұл ұлт ұстазына, жалпы ұстаз біткенге тағзым деп білейік.

Көрнекі ақпаратқа қатысты заңға өзгерістер мен толықтырулар енгізілді. Мемлекет басшысы 2021 жылғы 29 желтоқсанда қол қойды. 22 қаңтардан бастап заң қолданысқа енді. Осы толықтырулардан кейін не өзгерді, кімнен, қалай, нені талап етуге тиіспіз. Әңгімені осы тұрғыдан өрбітейік.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Тіл саясаты комитетінің тапсырмасымен Шайсұлтан Шаяхметов атындағы «Тіл-Қазына» ұлттық ғылыми-практикалық орталығы қазақ-ағылшын, қазақ-түрік, қазақ-орыс тілінде шетелдегі қазақ диаспорасына арналған әмбебап оқулық әзірледі. Оқулық көпшілікке таныстырылмас бұрын Түркияның Хаджетепи университетінде апробациядан өткізілді. Бүгінгі тұсаукесер барысында оқулықтың артықшылықтары мен кемшіліктері айтылып, алдағы уақытта түзетілуі тиіс тапсырмалар мен әдістерге мән берілді.

​Бүгін «Орынбор аймақтық қазақ-ұлттық мәдени автономиясы» қоғамдық ұйымының өкілдері «Тіл-Қазына» ұлттық ғылыми-практикалық орталығы жұмысымен танысып, шеберлік сағатына қатысты.

Шетелдегі қазақ диаспорасына арналған әмбебап оқулық "Қазақ тілі" оқулығы (А1, А2 деңгейлерінде) Түркияның Анкара қаласындағы Хаджетепи университетінде апробациядан өткізілді.

"Qazaqstan” телеарнасына берген сұхбатында Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев қазақ тіліне қатысты пікірін айтты. Президент алғашқы сұхбатын орыс тілінде бергенін қазақ тілін менсінбеу емес дейді.

Ұлт үшін туылған тұлғалар болады. Ол байлыққа, билікке, атақ пен даңққа ұмтылып, пендешілікке өмірін зая етпейді. Оның бар мақсаты – ұлтын ұлы биіктерге көтеру, ел есімін мәңгілік ету. Мұндай тұлғалар өте сирек туылады. Алайда тарихтың ақтаңдақтарында, ел басына күн туған сәттерде осындай тұлғалар суырылып алға шығып, маңына ел мүддесін өз мүддесінен биік қоятын ұлтшыл азаматтарды топтастырып, туған ұлты тарих сахнасында мәңгі қалуы үшін қажетті бағдар құрып, қандастарын жаңа белеске бастайды. Ахмет Байтұрсынұлы осындай тұлға.

Шайсұлтан Шаяхметов атындағы «Тіл-Қазына» ұлттық ғылыми-практикалық орталығы бас директорының міндетін уақытша атқарушы Е.Тілешовтың бұйрығымен Ысқақова Жазира Мақсұтқызы «Әдістеме» басқармасының басшысы болып тағайындалды.

Елордадағы Ұлттық академиялық кітапханада Ахмет Байтұрсынұлының 150 жылдық мерейтойына орай уақыт талабына сай көркемделіп жасалған Ұлт ұстазы атындағы оқу залы ашылды. Оған зиялы қауым өкілдері қатысып, алаш ардақтысының өмірі мен шығармашылығы туралы келелі әңгіме өрбітті.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Тіл саясаты комитеті Шайсұлтан Шаяхметов атындағы «Тіл-Қазына» ұлттық ғылыми-практикалық орталығы 2022 жылғы 21 ақпанда онлайн режімде (ZOOM платформасында) Нұр-Сұлтан уақытымен сағат 11:00-де «Қазақ тілі» (А1-А2 деңгейлері) әмбебап оқулығының тұсаукесерін өткізеді.

Ұлт ұстазы Ахмет Байтұрсынұлының «Әдебиеттi ешкiм мақтаныш үшiн жазбайды, ол мiнезден туады, ұлтының қажетiн өтейдi сөйтiп» деген жақсы сөзі бар. Бұл сөз осы ұлы өнердің маңыздылығын айқындап беретін аксиома болмақ. Қазақ сөз өнерінің бір арнасы балалар әдебиеті екені баяғыдан мәлім. Біз сол арқылы өскелең ұрпақтың ертеңін бағамдап келдік. Аталған сала жылдан-жылға сан жағынан да, сапа жағынан да дамып келе жатқанына көз жұмуға болмайды. Десе де, көкейде жүрген түйткілдер де аз емес. Бүгінгі дөңгелек үстелге осы салада қалам тербеп жүрген жазушылар Молдахмет Қаназ, Толымбек Әбдірайым, Тұрсынбек Әлиұлы, Әлібек Байбол және Әдина Жүсіп қатысып отыр.

Әлеуметтік желілерде жазылып жүрген мәселе көп. Алайда жұрт тіл тағдырына қатысты жазбадан бейжай өтіп кетпейді, онда көтерілген мәселеге жүрдім-бар­дым қарамайды. Осыдан-ақ отызжылдық тәуелсіздігімізде мемлекеттік тілі­міздің тұғырын тіктей ал­ма­ға­нымыз көптің жанына бататынын аңғаруға болады...

Ұлт ұстазы Ахмет Байтұрсынұлының 150 жылдық мерейтойында бірізді қолдануға арналған логотип үлгісін жариялап отырмыз.

Қазақ тілі, оның тарихы, бүгіні мен болашағы, алдағы уақытта тілдік құрылым мен сөз қолданысында болуы мүмкін өзгерістер тек тіл мамандарының ғана емес, тіл тағдырына алаңдайтын көпшіліктің де көңілін алаңдататын тақырып болса керек. Десе де, лингвистерден осы туралы сұрағанда көбі лингвистикалық корпус ­туралы айтады. Ол қандай корпус? Маңызы қандай? Қазақстанда неге үшеу? Олардың бір-бірінен айырмашылығы қандай? Осы сауалдарға жауап іздеп көрдік.

​…Баяғыдай тіл үйрену үшін том-том кітап арқалап жүретін немесе оқытушының алдында қаздиып отырып, қазіргі тілмен айтқанда офлайн сабақ алатын заман өтіп барады. Олардың орнын ақпараттық порталдар, сайттар мен мобильдік қосымшалар басып келеді. Яғни, тіл үйренуге құлықты адам керегін интернеттен оп-оңай тауып ала қоятындай жағдай туғызуымыз керек.