Бүгін Алматы қаласындағы Достық үйінде осы тақырыпта республикалық ғылыми-теориялық конференция өтті. Ахмет Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, М. Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институты, Т. Жүргенов атындағы Өнер академиясы, Қазақстан Жазушылар одағы бірлесіп ұйымдастырған шараға офлайн және онлайн режімде жүзден астам адам қатысты.

2023 жылғы 14 сәуірде Ш.Шаяхметов атындағы «Тіл-Қазына» ұлттық ғылыми-практикалық орталығының Ғалым хатшысы, филология ғылымдарының кандидаты Нұрлыхан Нұроллақызы Қ.И.Сәтбаев атындағы Қазақ Ұлттық техникалық зерттеу университетінде өткен «Қазақ тіліндегі техникалық терминдерді жетілдірудің лингвистикалық және экстралингвистикалық факторлары» тақырыбындағы республикалық дөңгелек үстелге қатысып, «Мектеп оқулықтарындағы информатика пәні терминдерін біріздендіру жайында» баяндама жасады.

2023 жылғы 13 сәуір күні Ш.Шаяхметов атындағы «Тіл-Қазына» ұлттық ғылыми-практикалық орталығы Орфография басқармасының жетекші ғылыми қызметкері Гүлназ Төкенқызы мен ғылыми қызметкері Алмажан Қадырханқызы Астана қаласындағы Қолжазбалар және сирек кітаптар ұлттық орталығында Бұқар жырау Қалқаманұлының 355 жылдығына орай өткен «Алаш аманаты» көрмесінің ашылу салтанатына қатысты.

2023 жылдың 14 сәуір күні Қ.И. Сәтбаев атындағы Қазақ Ұлттық техникалық зерттеу университетінде «Қазақ тіліндегі техникалық терминдерді жетілдірудің лингвистикалық және экстралингвистикалық факторлары» тақырыбында республикалық дөңгелек үстел өтеді.

Бүгін елордада ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігі ұйымдастырған Ғылым қызметкерлері күніне арналған салтанатты жиын өтті. Жиынға ҚР Президенті жанындағы Ғылым және технологиялар жөніндегі ұлттық кеңестің мүшелері, ҚР Парламентінің депутаттары, ҚР Ұлттық Ғылым академиясының академиктері, ғылым, жоғары білім және тіл саясаты мәселелері жөніндегі қоғамдық кеңестің мүшелері, мемлекеттік органдар мен ұлттық компаниялардың өкілдері, жоғары оқу орындары мен ғылыми ұйымдардың басшылары қатысты.

2023 жылғы 12 сәуірде Ш.Шаяхметов атындағы «Тіл-Қазына» ұлттық ғылыми-практикалық орталығы Бас директорының міндетін атқарушы Л.Есбосын ұжым мүшелерін Ғылым күнімен құттықтады.

Бүгін Астана ІТ университетінде өткен жас ғалымдар кеңесінің отырысына Ғылым және жоғары білім министрі Саясат Нұрбек онлайн қатысып, Ғылым күнімен құттықтады. Келелі бас қосуға еліміздің әртүрлі аймағында орналасқан ғылыми зерттеу орталықтарымен қоса университеттерде ғылым саласының дамуына өзіндік үлес қосып жүрген ғалымдар мен ғылыми қызметкерлер қатысты.

ТІЛ САЯСАТЫ КОМИТЕТІ ТӨРАҒАСЫНЫҢ ҚҰТТЫҚТАУЫ

2023 жылғы 12 сәуір күні Ш.Шаяхметов атындағы «Тіл-Қазына» ұлттық ғылыми-практикалық орталығының Ғалым хатшысы Нұрлыхан Нұруллақызы мен Ақпараттық технология басқармасының басшысы Мөлдір Бақытқызы «Астана» халықаралық қаржы орталығында өткен «Технологияларды коммерцияландыру реакторы» – ғылым мен бизнесті біріктіретін диалог алаңына қатысты.

Құрметті әріптестер, қадірлі достар! Бүгін біздің кәсіби мерекеміз – Ғылым қызметкерлері күні. Осыған орай барша ғалымдар мен зерттеушілеріміздің дүниені тануға деген ұмтылысын, олардың зияткерлік күш-қуатын, ғылыми жаңалық ашудағы үлесін ерекше атап өткім келеді. Қазақстанның ғылыми қауымдастығы – қисыны қиын ғылыми мәселелерді шешуге қабілетті, зерттеу саласының жарқын бағытын айқындатын шабыт пен жаңашылдықтың қайнар көзі. Ел алдына қойылған ғылыми-техникалық және әлеуметтік-экономикалық сұрақтарды шешуде фундаменталды да, қолданбалы ғылымның рөлі ерекше. Ғалымдар, оқытушылар, зерттеушілер мен ғылымның өзге де қызметкерлерінің біліктілігін, кәсіби жұмысын мақтан тұтамыз. Министрліктің және өз атымнан ғалымдар мен зерттеушілерге, ғылым саласына жақын барша ұжымға алғысымды білдіремін. Ерен еңбектеріңіз бен тәжірибелеріңіз – еліміздің өркендеуінің баға жетпес қайнар көзі! Ғылым қызметкерлері күнімен құттықтаймын! Жаңа белестерді бағындыруды, жаңа жетістіктер мен инновациялар тілеймін! Қазақстандық ғылымның дамуына қосқан үлестеріңізге алғыс білдіремін!

Ұлт ұстаы Ахмет Байтұрсынұлы 1912 жылға дейін төте жазу деп аталған, араб жазуы негізіндегі қазақтың төл әліпбиін дайындады. Ахаңның осындай ұлы реформаға кірісуінің себебі де араб жазуындағы таңбаларараб жұртының тіліне лайық келгенімен, қазақтың дыбыстауы мен және сол дыбысталған сөзді, айтар ойды жеткізуде ұзақ ғасырлар бойы қиындық тудырғанында еді. Соның бірі де, бір егейі де, Шағатай жазуы атанып кеткен көне жазу әдісі бойынша, қазақтың кейбір дыбысын арабтың бірнеше дыбысымен бейнелеудегі қолайсыздық. Тіптен араб жазуындағы харакат, аст, үст, сүкін қатарлы аса көп шартты таңбалардың қазақтың сөзін жазуда үйренушінің мыйын ашытатын еді. Ұлттық жазуымыздың аса көрнекті реформаторы Ахмет Байтұрсынұлы міне осы қисынды көзде ұстай отырып, қазақтың бір дыбысына бір әріп арнауды ойлап, талайды тәнті еткен парасаты мен ұзақ еңбегінің нәтижесінде, кежімделген жүйріктей керемет жаңалық – «Төте жазуын» барлыққа келтірді.

«Tilalemi.kz» сайты өңірлердегі тіл оқыту орталықтарының оқу-әдістемелік құралдар дайындаудағы тәжірибесімен танысып, өңірлердегі дайын өнімдерді көпшілік назарына ұсыну мақсатында арнайы айдар ашып отыр. Қызылорда облысының қоғамдық даму басқармасы «Қызылорда облысының тілдерді оқыту орталығы» КММ-нің директоры Мартана Қонысбекқызы Дәулетбаева алғашқы болып жауап жолдады. Таныс болыңыздар!

2023 жылғы 7 сәуір күні Ш.Шаяхметов атындағы «Тіл-Қазына» ұлттық ғылыми-практикалық орталығы Орфография басқармасының жетекші ғылыми қызметкері Гүлназ Төкенқызы Астана қаласындағы І.Жансүгіров атындағы №58 мектеп-гимназиясында өткен «Қазақ поэзиясының Құлагері» атты қалалық Ілияс оқуларына қатысты.

Алаштың ардақты қайраткері, көшбасшы ғалымдарының – бірі Халел Досмұхамедұлы: «Бұл дүниеде түрлі да­нышпан, шешендер, шеберлер, батыр­лар, ақындар көп өткен. Осындай адам­дар өзіміздің қазақ арасында да аз бол­маған. Өз жұртына жұмыс қылып, еңбек сіңір­ген адамдарды қадірлеу – елдіктің белгісі», деп жазады. Әділетіне жүгінсек, тәуелсіз ел үшін жан аямай еңбек еткен тұлғаны қастерлеу әрі ұлық­тау – бәрімізге ортақ парыз.

2023 жылғы 6 сәуір күні Ш.Шаяхметов атындағы «Тіл-Қазына» ұлттық ғылыми-практикалық орталығының Бас директорының міндетін атқарушы Л.Есбосын Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Мемлекеттік басқару академиясы тілді оқыту кабинетінің меңгерушісі Түленбергенова Назигүл Тұрысбекқызымен әріптестік кездесуге қатысты.

Ұлт тәуелсіздігі, намысы, мұраты жолында жан алысып, жан беріскен Алаш қайраткерлері Ахмет Байтұрсынұлының, Міржақып Дулатұлының, Смағұл Садуақасұлының тұлғалық болмысы, санаткерлік қызметі, ұстаздық, білімділік мәдениеті, шеберлігі, ойлау, сөйлеу, даналық деңгейі, ұшқырлық қабілеті елшілдіктің ерен үлгісі дер едік. Алтын балық үйіріндей көсем­дердің телегей тәжірибесіне куә болғандар, көзін көргендер, ке­мең­герлік кеңес-ғибраттарын кө­кі­­регіне тоқығандар нақақтан ит­жеккенге айдалды, атылды, кел­местің кемесіне мініп кете барды.

2023 жылғы 5 сәуір күні Ш.Шаяхметов атындағы "Тіл-Қазына" ұлттық ғылыми-практикалық орталығы Бас директорының міндетін атқарушы Л.Есбосынның төрағалығымен Ғылыми кеңестің кезекті отырысы өтті. Қоғам жұмысын жоспарлап үйлестіруде бұл органның орны ерекше. Бас қосуда ағымдағы жылдың алғашқы тоқсаны бойынша атқарылған жұмыс барысы қорытындыланып, алда тұрған міндеттер тиянақталды. Қабылданған шешімге сүйенсек, мемлекеттік тіл маңайында бірқатар маңызды шаруалар мен шаралар жүзеге асырылмақшы.

Қазақ әдебиетінде Шетелдердің классикалық туындыларын аудару тарихы тым арыдан бастау алады. Араб-парсы әдеби, діни көркем шығармаларының неше ғасыр бойы жырланып, ұлттық әдебиетіміздің алтын қорына қосылғаны, Алтын Орданың қазыналы әдеби мұраларының көптігі осыған дәлел болса керек. Абай, Ыбырай, Шоқандардың аудармалары да қазақ аударма әдебиеті тұрғысынан алар орны ерекше. Ал, ХХ ғасырдың басындағы Әлихан, Ахмет, Міржақып бастаған ұлт көшбасшыларының шетелдің заманауи әдебиеттерін аударуындағы сара жолдары мен салған іздері кісіні тамсандырмай қоймайды.