2022 жылғы 4 қазан күні ЮНЕСКО аясында Париж қаласында Ахмет Байтұрсынұлының 150 жылдық мерейтойына арналған «Ахмет Байтұрсынұлы және ренессанстық өркениет» атты дөңгелек үстел өз жұмысын бастады.

2022 жылғы 1 қазан күні Шайсұлтан Шаяхметов атындағы «Тіл-Қазына» ұлттық ғылыми-практикалық орталығы Орфография басқармасының жетекші ғылыми қызметкері, филология ғылымдарының кандидаты, доцент Гүлназ Төкенқызы Қостанай облысы Жангелдин ауданында өткен ұлт ұстазы Ахмет Байтұрсынұлының 150 жылдығына арналған іс-шараларға қатысты.

Биылғы күз Қазақстан халқының сая­си ұстанымын, елдік береке-бірлігін, ұлыс­аралық беделін тағы бір сынағалы тұр. Мемлекетіміздегі саяси реформалардың заңды жалғасы іспеттес 2022 жылдың 20 қарашасына белгіленген ел Президентін кезектен тыс сайлау – әлемдік сын-қатер­лер аясындағы жаңа тарихымыз бен тағды­ры­мыз­дың қайнауынан туындаған шешім деп сеніммен айта аламыз. Бұл саяси жүйені толық серпілтуге ба­ғыт­талған қадам болмақ. Елдің басшысы – ал­қалаған әлеумет мүддесін орындаушы. Сон­дық­тан мемлекеттің сын сағатында жа­уап­кер­шілікті өз мойнына алып, елдің бұ­рынғы-кейінгі қордаланған өзекті де өткір мәселелерін оң­тайлы шешуге жұмылуы – маңызды бағдар деп білеміз.

Есеп комитетінде корпоративтік рухты нығайту, мемлекеттік және ұлттық мерекелердің идеологиялық құндылықтарын ілгерілету, мемлекеттік тілді дамыту мақсатында «Ой көкпар» зияткерлік сайысы өтті, деп хабарлайды BAQ.KZ. Құжаттарды лингвистикалық сараптау және редакциялау секторының меңгерушісі Данияр Жамбайбектің айтуынша, ведомствода мұндай шаралар жыл сайын өтеді және қызметкерлер белсене қатысады.

2022 жылғы 29 қыркүйек күні Шайсұлтан Шаяхметов атындағы «Тіл-Қазына» ұлттық ғылыми-практикалық орталығы ұлт ұстазы Ахмет Байтұрсынұлының 150 жылдығы аясында өтетін «Мемлекеттік тіл – Тәуелсіздік символы» республикалық байқауы мен «Мен қазақша сөйлеймін» акциясын ұйымдастыру бойынша жұмыс тобының отырысын өткізді.

Қазіргі тіл біліміндегі жаңа өлшем адамды тірек ететін бағыт адамөзекті (антропоцентризм) болып тұр. Мұның салалары әралуан: когнитивтік тілтану, психологиялық тілтану, коммуникативтік тілтану, лингвомәдениеттану т.б. Ахмет Байтұрсынұлының тілтанулық мұрасынан осылардың лингвомәдениеттану және психологиялық тілтану жөніндегі тұжырымдарын сипатттап көрейік. Лингвомәдениеттану тіл білімі мен мәдениеттанудың тоғысуынан пайда болғандықтан, халықтың мәдени қазынасын, олардың қолданылу жүйесін зерттейтін тіл білімінің саласы ретінде көрінетіні белгілі. «Лингвомәдениеттану – лингвистика мен мәдениеттану түйісуінен пайда болған тілде бейнеленген және бекіген халық мәдениетінің көріністерін зерттейтін ғылым» [1,9]. Ахмет уәждері осыған сәйкес келеді.

2022 жылғы 27 қыркүйек күні Шайсұлтан Шаяхметов атындағы «Тіл-Қазына» ұлттық ғылыми-практикалық орталығы Әдістеме басқармасының басшысы, филология ғылымдарының кандидаты Жазира Искакова Қазақстан Республикасының Ұлттық ұланы 5573 әскери бөлімінде өңірлердегі әскери бөлімдердің қазақ тілі мамандарына «Қазақ тілі сабақтарында оқытудың инновациялық түрлерін қолдану» тақырыбында шеберлік сыныбын өткізді.

2022 жылғы 27 қыркүйек күні Шайсұлтан Шаяхметов атындағы «Тіл-Қазына» ұлттық ғылыми-практикалық орталығы атқарушы директорының орынбасары Л.Есбосынова Шымкент қаласының мәдениет, тілдерді дамыту және архивтер басқармасы «Шымкент қалалық тілдерді оқыту-әдістемелік орталығы» КММ ұйымдастыруымен өткен «Мемлекеттік тіл – менің тілім» форумында тіл мәселесі төірегінде ой қозғады.

(Мыңбайұлы Жалау жолдасқа) Мен заманымда қандай едім? Мен ақын, шешен, тілмар бабаларыңның бұлбұлдай сайраған тілі едім. Мөлдір судай таза едім. Жарға соққан толқындай екпінді едім. Мен наркескендей өткір едім. Енді қандаймын? Кірленіп барамын, былғанып барамын. Жасыдым, мұқалдым. Мен не көрмедім?

«Қазақ» газетінің 1917 жылғы бір нөмірінде Нұғыман Манаевтың өзі ашқан мектепке оқытушы (мұғалім) алу туралы құлақтандыруы басылған. «Қазақ» газетінде алуан түрлі жарнамалар мен хабарландырулар, хаттар, жарнамаларға (иғлан) да орын беріліп отырған. Осыдан ғасыр бұрынғы жарнамалардың мазмұны мен үлгісін де зерделеп көру арқылы, сол кезеңдегі ұлтымыздың заманауи өркениетке ұмтылыс жасаудағы құн көзқарасы мен экономикалық танымына да баға беруге болар еді. Айталық деп отырғанымыз «Қазақ», «Айқап» бастаған ұлттың төл баспасөзінде басылған ірі-ірі басмақаладан тартып шағын жарнамаларға дейін әр тұрғыдан қарап зерттеудің өзі бізге ХХ ғасыр басындағы қоғамдық жағдай мен ұлт қайраткерлері күн сайын құбылған замана ағысына қандай ұстанымда болғанына тарихи, шынайы баға беруге жол ашады. Бірде тағы да «Қазақты» ақтарып отырып, ғалым, ағартушы, мемлекет қайраткері Нұғыман Манаев жазған бір құлақтандыруға көзіміз түсті. Құлақтандырудың мазмұны төменде:

2022 жылғы 22 қыркүйек күні Ш. Шаяхметов атындағы «Тіл-Қазына» ұлттық ғылыми-практикалық орталығы, «Қазақша үйрен» оқу орталығымен бірлесіп «Қазақшаңыз қалай» атты ашық есік күнін ұйымдастырды.

22 қыркүйек күні Ш. Шаяхметов атындағы «Тіл-Қазына» ұлттық ғылыми-практикалық орталығында «Қазақшаңыз қалай?» атты ашық есік күні өтеді. Бұл шараға “Қазақша үйрен” орталығының ересек оқушылары да қатысады.

Тіл білімінің ғалымдарын үйлестіру міндеті Ш.Шаяхметов атындағы «Тіл-Қазына» ұлттық ғылыми орталығына міндеттелген еді. Орталық атынан латын қарпіне негізделген қазақтың төл әліпбиіне қатысты жоба да ұсынылған болатын. Ал биыл орталық ахметтану саласындағы ізденістермен бірге, тіл ғалымы Ахмет Байтұрсыновтың туғанына 150 жыл толуына орай әлемнің біраз архивтеріне арнайы адам жіберіп, зерттеу жұмыстарын ұйымдастырды.

2022 жылдың 13-17 қыркүйек аралығында Астана қаласы тілдерді дамыту және архив ісі басқармасының ұйымдастыруымен басталған ұлт ұстазы, ұлы Ахмет Байтұрсынұлының 150 жылдық мерейтойы аясында «Ақаң жүріп өткен жолмен...» атты экспедиция мына бағыт бойынша: Нұр-Сұлтан – Әулиекөл – Қостанай – Арқалық – Бидайық – Торғай – Ақкөл – Арқалық – Астана аралығын жүріп өтті.

2022 жылғы 19 қыркүйек күні Шайсұлтан Шаяхметов атындағы «Тіл-Қазына» ұлттық ғылыми практикалық орталығы Әдістеме басқармасының ғылыми қызметкері Айгүл Орманова Қазақстан Республикасы Ұлттық ұланының 3656 әскери бөлімінде қазақ тіліндегі IT жобаларды таныстырды.

Кеше күн еңкейген шақта Міржақып бейітінің басына барып тәу еттік. Кейкі батыр кесенесіне құран бағыштадық. Рухты ел, рухты топырақ, рухты сөз жанымызды толқытты. Содан да болар, киелі сапардың төртінші күні тебіреніспен басталды. Торғай ауданындағы Ахаң музейінен алған әсердің жөні бөлек. Аудан орталығында өткен зиялы қауым өкілдері, жас буын жиналған ғылыми-практикалық конференция үлкен серпінмен басталды.

Ғафу Қайырбеков: " Мұғаджардан еркін жетіп Есілге, Ұлы таудан бөліп алып енші-ірге, Жастап жасыл Тобыл суын жатыр ол Қазақстан деген өлке төсінде",- деп жырлағандай, экспедиция қасиетті Торғай жеріне де келіп жетті. Бұндағы Алғашқы сапар Ыбырай Алтынсарин атындағы институтта басталды. Әуелі Ыбырай ескерткішіне гүл шоғы қойылды.

«МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛ ЖӘНЕ БАҚ» БАЙҚАУЫНЫҢ ЖЕҢІМПАЗДАРЫНЫҢ ШЫҒАРМАЛАРЫН НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА ҰСЫНАМЫЗ